İklim finansmanı, Brezilya'da başlayan Birleşmiş Milletler (BM) müzakerelerinin en önemli gündem maddelerinden biri haline geldi. Müzakerelerde verilecek somut kararlar, trilyonlarca dolara ulaşan finansman ihtiyacının karşılanmasında belirleyici olacak. Gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlaması için gereken dönüşüm maliyetleri trilyon dolarlarla ölçülürken, finansman akışlarındaki dengesizlikler ve finansmana erişim sorunları ön planda.

İklim Finansmanında Kritik Dönemeç: COP30

BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 30. Taraflar Konferansı (COP30),10-21 Kasım tarihlerinde Brezilya'nın kuzeyindeki Para eyaletinin başkenti Belem'de düzenlenecek. Bu zirvede, iklim finansmanına yönelik verilecek sinyallerin, sürecin doğru yönde ilerlemesi için hayati önem taşıdığı belirtiliyor. Uzmanlar, mevcut finansmanın büyük bir bölümünün gelişmekte olan ülkelere ulaşmadığını ve çok azının hibe veya düşük faizli kredi niteliğinde olduğunu vurguluyor. Bu nedenle, öncelik artık sadece daha fazla para değil, daha nitelikli para sağlamak.

Geçtiğimiz yıl Bakü'de düzenlenen COP29'da duyurulan ve Brezilya'daki müzakereler öncesinde detayları açıklanan "Bakü'den Belem'e Yol Haritası" ile, gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tüm kamu ve özel kaynaklardan sağlanacak finansmanın 2035 yılına kadar yıllık 1,3 trilyon dolara çıkarılması hedefleniyor. Bu hedefe ulaşmak için daha fazla hibe ve düşük maliyetli sermaye sağlanması, mali alan ve borç sürdürülebilirliğine yönelik önlemler alınması, uygun maliyetli özel sektör finansmanı sağlanması, koordinasyonun güçlendirilmesi ve yatırımların yönlendirilmesi için reform yapılması gerektiği vurgulanıyor.

Uzmanlardan İklim Finansmanı Değerlendirmeleri

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) İklim Stratejisi ve Uygulama Yönetici Direktörü Gianpiero Nacci, küresel ölçekte iklim finansmanının son yıllarda arttığını ancak bu seviyelerin Paris Anlaşması hedeflerine ulaşmak için yetersiz kaldığını belirtiyor. Nacci, EBRD gibi çok taraflı kalkınma bankalarının iklim finansmanının en büyük sağlayıcıları olduğunu ve geçen yıl düşük ve orta gelirli ülkeler için toplam 26 milyar dolar finansman sağladığını ifade ediyor. Ayrıca, iklim riskinin maliye politikalarının tasarımında giderek daha merkezi bir yer edinmesi gerektiğini vurguluyor.

İngiltere merkezli iklim düşünce kuruluşu E3G Kamu Bankaları ve Kalkınma Bölümü Yardımcı Direktörü Rob Moore ise, dünyada iklim finansmanı ihtiyacının büyüklüğüne dikkat çekerek, 2035'e kadar her yıl küresel ölçekte 7 ile 8,1 trilyon dolar arasında iklim finansmanına ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor. Mevcut büyüme eğiliminin devam etmesi halinde 2028'e kadar bu miktarın yaklaşık 6 trilyon dolara çıkabileceğini ancak finansmanın kalitesi ve dağılımının hala ihtiyaç duyulan seviyenin gerisinde kaldığını ekliyor. Moore, en kırılgan ülkelerin ihtiyaçlarına yanıt veren, erişilebilir, öngörülebilir ve güvenilir kamu finansmanının gerekliliğini vurguluyor.

COP30'dan Beklentiler ve Yol Haritası

Hükümetlerin 2035'e kadar gelişmekte olan ülkelere yılda 1,3 trilyon dolar iklim finansmanı sağlamasını öngören Bakü'den Belem'e Yol Haritası'nın onaylanması, COP30 için büyük bir başarı olarak kabul edilecek. Varlıklı ülkelerin kamu finansmanı sağlamaya ve artırmaya devam edeceğine ilişkin güvence vermesi, özellikle uyum finansmanı açısından büyük önem taşıyor. Yol haritasının etkili olabilmesi için zengin ülkelerdeki hükümetlerin ve uluslararası finans kuruluşlarının taahhütlerini yerine getirmesi gerekiyor. COP30'dan bu sözleri gerçeğe dönüştürecek bir planla ayrılmak, iklim kriziyle mücadelede kritik bir adım olacak.

• Hedef: 2035'e kadar yıllık 1,3 trilyon dolar finansman
• Öncelik: Daha nitelikli ve erişilebilir finansman
• Beklenti: Zengin ülkelerin taahhütlerini yerine getirmesi

Sonuç olarak, Brezilya'daki BM İklim Zirvesi COP30, iklim finansmanı konusunda önemli kararların alınacağı bir platform olacak. Gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum çabaları için gereken finansmanın sağlanması, küresel iklim hedeflerine ulaşılması açısından kritik bir öneme sahip. Zirveden çıkacak sonuçlar, gelecek yıllarda iklim finansmanı akışlarını ve politikalarını şekillendirecek.